02 czerwca 2025

Praktyczne zastosowanie DZPW – dokument zabezpieczenia przed wybuchem w codziennym funkcjonowaniu zakładu

Dokument Zabezpieczenia Przed Wybuchem (DZPW) to nie tylko obowiązek wynikający z dyrektywy ATEX i Kodeksu pracy, ale przede wszystkim praktyczne narzędzie do oceny ryzyka wybuchu pyłu, gazu lub par w zakładzie. Dzięki temu dokumentowi można skutecznie:

identyfikować atmosferę wybuchową w miejscach przetwarzania substancji palnych,
wyznaczać strefy zagrożenia wybuchem (strefy 0, 1, 2, 20, 21, 22) zgodnie z PN‑EN
określić częstotliwość występowania atmosfery wybuchowej i źródeł zapłonu w ramach oceny ryzyka wybuchu

Jak DZPW wpływa na bezpieczeństwo w zakładzie pracy?

Dokument zabezpieczenia przed wybuchem to podstawa działań prewencyjnych w miejscach, gdzie występują atmosfery wybuchowe – np. pyły palne, opary substancji chemicznych czy gazy. DZPW jasno identyfikuje:

potencjalne źródła zapłonu,
obszary zagrożone wybuchem (strefy EX),
stosowane środki ochronne,
organizacyjne procedury bezpieczeństwa.

DZPW wpływa więc bezpośrednio na organizację pracy, wyposażenie stanowisk i wybór technologii. Optymalizuje np. projekt układu wentylacji, dobór urządzeń przeciwwybuchowych (certyfikowanych ATEX) czy wdrożenie systemów aspiracji i filtracji.

Bez DZPW nie powinno się prowadzić działalności w warunkach zagrożenia wybuchem – to dokument wymagany przez inspekcję pracy i straż pożarną, a także ważny dowód w razie wypadku.

Praktyczne zastosowania dokumentu w codziennej działalności

DZPW nie jest dokumentem „do szuflady". Jego praktyczne zastosowanie w zakładzie obejmuje m.in.:

Oznakowanie stref Ex – np. w magazynach, lakierniach, halach z produkcją chemiczną.
Szkolenia pracowników –Treści zawarte w DZPW służą do tworzenia programów szkoleń: “ocena ryzyka wybuchu pyłu – instrukcja KROK PO KROKU”, co podnosi świadomość i minimalizuje błąd ludzki.Patrz (szkolenie ATEX)
Procedury awaryjne – DZPW definiuje procedurę postępowania przy wykryciu atmosfery wybuchowej – np. wyciek gazu lub iskry – co redukuje ryzyko zapłonu.
Dobór urządzeń – na podstawie DZPW dobiera się sprzęt z oznaczeniem materiałów ekspolatacyjnie iskrobezpiecznych (iskrobezpieczeństwo, kategoria ATEX) – co bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo operacyjne
Kontrola i przeglądy – DZPW uwzględnia częstotliwość i sposób sprawdzania stanu technicznego instalacji (np. wentylacji, filtrów odpylających).

Rola DZPW w ocenie ryzyka wybuchu

DZPW jest ściśle związany z procesem oceny ryzyka wybuchu. W dokumencie tym zawiera się m.in.:

charakterystyka materiałów niebezpiecznych (karty charakterystyki),
analiza prawdopodobieństwa powstania atmosfery wybuchowej,
ocena źródeł zapłonu,
klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem (0, 1, 2 / 20, 21, 22).

Na tej podstawie opracowywane są działania zapobiegawcze – zarówno techniczne (np. zastosowanie iskrobezpiecznych urządzeń), jak i organizacyjne (np. zakaz używania telefonów w określonych strefach).

DZPW wspiera również systematyczne zarządzanie zmianą – każda modyfikacja procesu technologicznego powinna skutkować aktualizacją dokumentu i ponowną oceną ryzyka.

Przykłady wdrożenia DZPW w różnych branżach – case study

1.

Młyn i magazyn zboża (branża spożywcza)

W młynach zbożowych pył mączny może tworzyć atmosferę wybuchową przy odpowiednim stężeniu i obecności powietrza. DZPW pozwala m.in. na:

wyznaczenie stref zagrożenia w silosach i przy przenośnikach taśmowych,
wybór odpylaczy z systemem automatycznego czyszczenia,
zakaz czyszczenia sprężonym powietrzem (może wzniecać pył).

2.

Lakiernia przemysłowa

W lakierniach występują łatwopalne opary i mgły cieczy. Dzięki DZPW wdrożono:

strefy EX wokół kabin lakierniczych,
czujniki LEL (dolna granica wybuchowości),
system wentylacji nadciśnieniowej z detekcją iskier.

3. Zakład chemiczny (branża farmaceutyczna)

W laboratoriach i liniach produkcyjnych leków często wykorzystuje się rozpuszczalniki organiczne. DZPW pozwala:

kontrolować ich składowanie i transport,
dobrać odpowiednie szafy ogniotrwałe i urządzenia ATEX,
ustalić procedury bezpiecznego wylewania i utylizacji odpadów.

Podsumowanie - dlaczego DZPW to nie tylko formalność?

Dokument zabezpieczenia przed wybuchem (DZPW) to kluczowy element bezpieczeństwa technicznego w zakładach narażonych na występowanie atmosfer wybuchowych. Jego rola nie ogranicza się do spełnienia obowiązku prawnego – ma on realny wpływ na bezpieczeństwo ludzi, urządzeń i środowiska pracy.

Praktyczne zastosowanie DZPW pomaga skutecznie zarządzać ryzykiem, szkolić pracowników, optymalizować technologie i unikać poważnych awarii. Niezależnie od branży – spożywczej, chemicznej, motoryzacyjnej czy logistycznej – DZPW stanowi filar systemu ochrony przeciwwybuchowej.

Zobacz: Instytut Bezpieczeństwa Przemysłowego

Instytut Bezpieczeństwa Przemysłowego sp. z o.o.

Polityka prywatności

USŁUGI

OCENA RYZYKA I ANALIZA ZAGROŻEŃ

SZKOLENIA ATEX

NADZÓR INŻYNIERSKI

FAQ

BLOG