biuro@ibpx.pl

+48 32 750 88 87

KLASYFIKACJA STREF ZAGROŻENIA WYBUCHEM - WYMAGANIA ATEX

• Czym są strefy zagrożenia wybuchem i dlaczego są istotne dla bezpieczeństwa instalacji przemysłowych

• Dlaczego poprawna klasyfikacja stref Ex ma kluczowe znaczenie dla ochrony przed wybuchem

• Kto odpowiada za wykonanie klasyfikacji stref zagrożenia wybuchem w zakładzie pracy

• Klasyfikacja stref wybuchowych a prawo – obowiązki według przepisów i norm ATEX

• Jak przebiega proces klasyfikacji stref zagrożenia wybuchem krok po kroku

• Kiedy należy przeprowadzić klasyfikację stref zagrożenia wybuchem i jak często ją aktualizować

• Dlaczego warto zlecić klasyfikację stref zagrożenia wybuchem specjalistycznej firmie

• Jakie korzyści daje prawidłowa klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem

• Powiązanie klasyfikacji stref Ex z dokumentem DZPW

Klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem (tzw. strefy Ex) to nie tylko obowiązek wynikający z przepisów ATEX, ale przede wszystkim fundament bezpieczeństwa w zakładach przemysłowych, gdzie stosuje się substancje łatwopalne.

Oferujemy kompleksowe i racjonalne podejście do wyznaczania stref Ex, zgodne z Dyrektywą ATEX, polskim prawem i normami technicznymi.

CZYM SĄ STREFY ZAGROŻENIA WYBUCHEM?

Strefy zagrożenia wybuchem (strefy Ex) to wydzielone obszary w zakładach przemysłowych, w których jest możliwość wystąpienia atmosfery wybuchowej – mieszanina palnych gazów, par, mgieł lub mieszanina pyłów wybuchowych z powietrzem. Wystąpienie źródła zapłonu może prowadzić do eksplozji, stwarzając realne zagrożenie dla życia i mienia.

Właściwa klasyfikacja stref ATEX pozwala określić zasięg zagrożenia oraz dobrać odpowiednie urządzenia w wykonaniu Ex.

CZYM JEST KLASYFIKACJA STREF ATEX?

Klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem (znanych jako strefy Ex) to proces identyfikacji obszarów, w których istnieje możliwość występowanie atmosfery wybuchowej. Zgodnie z dyrektywą ATEX i normami PN-EN 60079, poprawne wyznaczenie tych stref pozwala dobrać właściwe urządzenia, zminimalizować ryzyko i zoptymalizować koszty.

Atmosfera wybuchowa to mieszanina substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł lub pyłów z powietrzem w takich warunkach atmosferycznych, w których po zapłonie ulega ona szybkiemu spalaniu (wybuchowi), rozprzestrzeniającemu się na całą nieprzepaloną mieszaninę.

Atmosfera wybuchowa definicja w oparciu o : norma serii PN-EN/IEC 60079 oraz Dyrektywa ATEX 2014/34/UE

DLACZEGO KLASYFIKACJA STREFY Ex JEST TAK WAŻNA?

Klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem pozwala określić:

• gdzie i jak często występują zagrożenia,

• jakie urządzenia i instalacje mogą być tam stosowane,

• jakie środki ochrony przeciwwybuchowej są niezbędne.

To kluczowy krok do zapewnienia:

• bezpieczeństwa ludzi - minimalizowanie ryzyka wypadku i zagrożenia życia

• ciągłości produkcji - unikanie awarii i przestojów

• zgodności z przepisami prawa (ATEX) - spełnienie wymagań prawnych

• optymalizacja kosztów inwestycji - dokładna klasyfikacja stref Ex pozwala ograniczyć zakres stref, co przekłada się na mniejsze nakłady na zabezpieczenia i urządzenia Ex.

KTO MUSI WYKONAĆ KLASYFIKACJĘ STREF ZAGROŻENIA WYBUCHEM?

Pamiętaj, że obowiązek wyznaczania stref spoczywa na pracodawcy lub inwestorze, jeśli:

• występuje możliwość tworzenia się atmosfer wybuchowych,

• w zakładzie używane są substancje łatwopalne,

• prowadzona jest produkcja chemiczna, farmaceutyczna, spożywcza, lakiernicza itp.

Przy tworzeniu Dokumentu Zabezpieczenia przed Wybuchem (DZPW) zawsze występuje obowiązek wyznaczenia stref

Zobacz, jak wykonujemy → Dokument Zabezpieczenia Przed Wybuchem (DZPW)

Klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem jest wymagana np.:

• przy tworzeniu Dokumentu Zabezpieczenia przed Wybuchem (DZPW),

• w czasie projektowania nowej instalacji - umożliwia korektę błędnych założeń (redukcja nakładów) oraz precyzyjny dobór urządzeń przeciwwybuchowych.

• w przypadku modernizacji istniejącego obiektu - analiza obecnej sytuacji i opracowanie koncepcji mającej na celu zapobieganie powstawaniu atmosfer wybuchowych. Naszym priorytetem jest zmniejszenie obszarów zagrożonych wybuchem oraz ograniczenie ich zasięgu. Takie działanie po wdrażanie szeregu rozwiązań bezpośrednio przekłada się na wzrost bezpieczeństwa oraz redukcję kosztów związanych z zakupem sprzętu.

PODSTAWY PRAWNE – CO MÓWIĄ PRZEPISY?

Prace związane z klasyfikacją ATEX wynikają z:

• Dyrektywy 1999/92/WE (ATEX USERS) - stawia wymagania i obligują pracodawcę do wyznaczenia i oznakowania stref zagrożenia wybuchem Ex oraz wyposażenia miejsc pracy w urządzenia dostosowane do występujących w nich zagrożeń. Odpowiednie wyznaczenie stref (klasyfikacja stref), jak również właściwy dobór urządzeń są kluczowe w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracowników.

• Rozporządzenia Ministra Gospodarki z 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz.U. 2010 nr 138 poz. 931)

• Norm serii PN-EN 60079-10-1 (dla gazów) i PN-EN 60079-10-2 (dla pyłów).

Sprawdź, o czym mówi → Dyrektywy 1999/92/WE (ATEX USERS)

Sprawdź, o czym mówi  → Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 8 lipca 2020 r. 

JAK PRZEBIEGA KLASYFIKACJA STREF ZAGROŻENIA WYBUCHEM?

W ramach klasyfikacji stref Ex wykonujemy:

• Wizję lokalną obiektu (audyt ATEX) lub analizę dokumentacji projektowej 

oceniamy układ instalacji, stosowane substancje i wentylację.

• Identyfikację źródeł emisji substancji palnych

określamy miejsca, gdzie może dochodzić do uwalniania substancji palnych.

• Analizę wentylacji i warunków technicznych.

• Wstępne obliczenia (czas obecności atmosfery wybuchowej)

• Modelowanie rozprzestrzeniania się substancji (CFD – gdy konieczne)

 wykonujemy zaawansowane obliczenia CFD np. dla trudnych przypadków emisji i wentylacji.

• Wyznaczenie zasięgu stref Ex (dla gazów i/lub pyłów) 

precyzyjnie określamy granice stref.

• Opracowanie dokumentacji i oznaczeń stref

przygotowujemy raport klasyfikacji stref Ex oraz zalecenia dotyczące doboru urządzeń przeciwwybuchowych i oznakowania zgodnie z ATEX.

Dowiedz się, jak przeprowadzamy → Audyt ATEX

Rodzaje stref zagrożenia

Klasyfikacja dla gazów i cieczy palnych:

• Strefa 0 – atmosfera wybuchowa stale / długo

• Strefa 1 – możliwa w normalnych warunkach pracy

• Strefa 2 – rzadko i przez krótki czas

Klasyfikacja dla pyłów palnych:

• Strefa 20 – stałe występowanie pyłów wybuchowych

• Strefa 21 – możliwe występowanie w pracy normalnej

• Strefa 22 – rzadko i na krótko

Każda z tych stref wymaga zastosowania odpowiednich urządzeń oraz środków ochronnych zgodnych z wymaganiami ATEX.

Właściwe oznaczenia stref zagrożenia (strefa 0, strefa 1, strefa 2 / strefa 20, strefa 21, strefa 22) zgodnie z normami ATEX pozwala na optymalny dobór środków ochrony oraz minimalizację obszarów zagrożenia.

Informacje dotyczące klasyfikacji stref zagrożenia wybuchem oraz warunków ich wyznaczania zawarte są w normie IEC 60079-10-1, która odnosi się do obszarów, w których mogą występować gazy, pary lub mgły. Z kolei klasyfikacja stref zagrożenia związanych z obecnością palnych pyłów została opisana w normie IEC 60079-10-2. Dodatkowe wskazówki oraz przykłady praktyczne można znaleźć także w dokumentach branżowych oraz normach krajowych – szczególnie przydatny jest Załącznik K do normy IEC 60079-10-1

KIEDY WARTO ZLECIĆ KLASYFIKACJĘ STREF?

Przykłady zastosowania usługi:

• Przemysł spożywczy (np. młyny, cukrownie – pyły wybuchowe)

• Przemysł lakierniczy

• Stacje paliw i terminale LPG

• Magazyny chemikaliów i rozpuszczalników

• Przemysł farmaceutyczny (substancje aktywne, alkohole)

W każdej z tych branż wykonujemy również audyt ATEX oraz aktualizację istniejących opracowań.

KORZYŚCI Z WŁAŚCIWEJ KLASYFIKACJI STREF ZAGROŻENIA WYBUCHEM

• redukcja ryzyka wybuchu i pożaru,

• możliwość zmniejszenia obszaru strefy Ex = niższe koszty zabezpieczeń,

• uniknięcie kar i przestojów produkcji,

• odpowiedni dobór urządzeń w wykonaniu Ex oznacza nie tylko trwałość, ale także pełną zgodność z wymaganiami ATEX

KLASYFIKACJA STREF ZAGROŻENIA WYBUCHEM A DOKUMENT ZABEZPIECZENIA PRZED WYBUCHEM (DZPW) ZOBACZ JAK TO SIĘ ŁĄCZY

DZPW nie istnieje bez klasyfikacji stref – to fundament rzetelnej oceny ryzyka.

Brak wyznaczonych stref = dokument nieważny = potencjalne problemy prawne i realne zagrożenia.

DLACZEGO INSTYTUT BEZPIECZEŃSTWA PRZEMYSŁOWEGO?

• Ponad 20 lat doświadczenia w ATEX i bezpieczeństwie procesowym

• Działamy w całej Polsce – od zakładów produkcyjnych po laboratoria i stacje paliw

• Korzystamy z zaawansowanych obliczeń - modelowanie rozprzestrzeniania się substancji (CFD)

• Dokumentacja gotowa do audytu i kontroli

• Pomagamy ograniczyć koszty – zmniejszamy zasięg stref, gdy to możliwe

Zobacz, jaki zastosowanie mają → zaawansowane obliczenia numeryczne

NASZE USŁUGI ZWIĄZANE ZE STREFAMI Ex:

• Wyznaczamy strefy wybuchowe

• Weryfikacja istniejącej klasyfikacji

• Audyt ATEX zakładu 

• Pomoc w doborze urządzeń i oznaczeń

• Szkolenia ATEX dla personelu (działy utrzymania ruchu, BHP, produkcja)

• Tworzenie i aktualizacja  DZPW ( Dokumentu Zabezpieczenia przed Wybuchem) zgodnie z aktualnymi wymaganiami ATEX

Sprawdź, dlaczego warto skorzystać ze  → Szkolenia ATEX

KLASYFIKACJA STREF WYBUCHOWYCH - ZAUFAJ EKSPERTOM OD ATEX

Wyznaczamy strefy wybuchowe,wykonujemy audyt ATEX, tworzymy DZPW i dobieramy urządzenia Ex. Działamy kompleksowo i zgodnie z najnowszymi normami. Skontaktuj się – przygotujemy ofertę dopasowaną do Twojego zakładu.

FAQ - Strefy zagrożone wybuchem,strefy Ex, strefy ATEX, klasyfikacja stref

Czy strefy Ex i strefy ATEX to to samo?

Pojęcia strefy Ex i strefy ATEX są często stosowane zamiennie, ponieważ dotyczą tego samego zagrożenia – atmosfery wybuchowej. Różnica polega głównie na kontekście:

•    strefy Ex to ogólna nazwa obszarów zagrożonych wybuchem (od „explosive"),

•    strefy ATEX odnoszą się bezpośrednio do unijnych dyrektyw ATEX (1999/92/WE i 2014/34/UE), które regulują wymagania prawne w zakresie oceny zgodności i doboru urządzeń.

Jakie dokumenty są efektem klasyfikacji stref zagrożenia wybuchem?

Efektem prawidłowej klasyfikacji są:

•    mapy stref Ex,

•    raport klasyfikacyjny,

•    opis zastosowanej metodologii i założeń technicznych,

•    zalecenia doboru urządzeń i możliwych działań prewencyjnych.

Jak wpływa klasyfikacja stref na wybór urządzeń w strefie ATEX?

Bez właściwej klasyfikacji nie da się dobrać odpowiednich urządzeń Ex. Od tego, czy mamy do czynienia ze strefą 0, 1, 2 (gazy) lub 20, 21, 22 (pyły), zależy:

•    poziom zabezpieczenia urządzeń (kategoria 1, 2, 3),

•    rodzaj wykonania (np. Ex d, Ex i)możliwy do zastosowania.

Czy możliwe jest ograniczenie lub całkowite usunięcie strefy zagrożenia wybuchem?

Tak, w wielu przypadkach można zmniejszyć zasięg strefy Ex lub nawet je wyeliminować. Osiąga się to przez:

•    uszczelnienie instalacji,•    zastosowanie bezpiecznych technologii (np. zamkniętych systemów),•    poprawę wentylacji,•    zmniejszenie ilości substancji palnych.

Co oznacza, że urządzenie jest dopuszczone do pracy w strefie Ex?

To znaczy, że urządzenie spełnia normy i wymagania dla pracy w atmosferach wybuchowych zgodnie z dyrektywą ATEX 2014/34/UE. Taki sprzęt posiada specjalne oznaczenia (np. Ex d, Ex i, Ex e) i jest odpowiednio zaprojektowany oraz eksploatowany.

Czy klasyfikacja strefy ATEX jest obowiązkowa dla każdego zakładu przemysłowego?

Nie dla każdego – klasyfikacja strefy ATEX jest obowiązkowa tylko tam, gdzie występuje ryzyko powstania atmosfery wybuchowej. Dotyczy to głównie branż wykorzystujących substancje palne: przemysł chemiczny, petrochemiczny, spożywczy, lakiernie, farmaceutyki, magazyny gazów, silosy zbożowe itp.

Instytut Bezpieczeństwa Przemysłowego sp. z o.o.  

Polityka prywatności

STRONA GŁÓWNA

ADRES

Instytut Bezpieczeństwa Przemysłowego sp. z o.o.

ul. Uniwersytecka 13,

40-007 Katowice

NIP: 9542883644

REGON: 540896834

KRS: 0001155333

KONTAKT

biuro@ibpex.pl

tel. +48 32 750 88 87
tel. +48 570 348 101